De Pest - Albert Camus

Ik denk dat ik begin twintig was dat ik Narziss en Goldmund van Hermann Hesse en De Pest van Albert Camus las. Vele jaren stonden deze boeken in mijn geheugen gegrift als enorm stinkend en vooral verstikkend. In 2015 vroeg ik me af hoe ik De Pest ging ervaren als ik het boek zo veel jaren later ging herlezen. Tot mijn verbazing had ik het boek niet in huis en heb een exemplaar met uitgavejaar 1963 op de Deventer boekenmarkt op de kop getikt. Vervolgens belandde het boek op mijn nog-te-lezen-boekenplankje en kwam daar voorlopig niet meer af.

Vorig jaar kwam De Pest door de pandemie opnieuw in de belangstelling van het grotere publiek. Ik koesterde mijn exemplaar maar kwam er niet toe om er ook daadwerkelijk aan te beginnen. Het voelde ook onaangenaam om over een epidemie te lezen terwijl ik amper zelf wist in wat voor wereld ik aan het leven was. Nu het lijkt dat de wereld beter bestand raakt tegen de pandemie en de grootste onzekerheid hierover achter de rug lijkt te zijn, was ik toch wel weer nieuwsgierig naar De Pest. Zou het bij herlezen weer net zo aanvoelen als destijds en kon ik er iets in herkennen in wat wij nu meemaken?

Het eerste dat me opviel was dat ik gelijk gegrepen werd door het verhaal van de uitbrekende pest in een stadje in Algiers. Iets in de manier van schrijven, maakte dat het onmiddellijk aanvoelde als dat dit een heel goed boek is. Het is nog wel een vertaling uit het Frans en de zinnen zijn ook niet al te gemakkelijk. Toch voelt het voor mij heel natuurlijk aan.

Alhoewel de pest veel bedreigender is dan onze huidige pandemie, de mensen stierven na besmetting binnen 48 uur, voelde het niet zo beklemmend als ik het me kon herinneren. Het zou me niet verbazen dat mijn hedendaagse ervaring maakt dat ik er niet meer zo heel diep van onder de indruk ben. Ook de stank van de pestbuilen en het verstikkende van de longpest kwamen lang niet meer zo hard binnen.

Ondanks dat blijf ik het wel een schitterend boek vinden omdat het haarfijn gedachten en gedragingen van mensen laat zien in een situatie als deze. Een stad wordt gesloten om de rest van de wereld veilig te houden. De mensen in de stad zijn op zichzelf aangewezen en proberen te overleven. Geen vals sentiment, geen ongeloofwaardige helden maar puur menselijk worstelen, ieder op zijn eigen manier. En wat dat betreft zijn er best wat overeenkomsten met onze huidige pandemie te vinden.

De Groef - Maartje Wortel

Uitgeverij Van Oorschot heeft de serie Terloops in het leven gebracht waarbij schrijvers in 70 bladzijden over hun wandeling schrijven. Maartje Wortel heeft haar wandeling De Groef genoemd, voor mij gelijk een sprekende titel die de eindeloze herhalingen van het leven in zich bergt.

Ik houd heel erg van Maartje Wortel haar werk en dit boekje heeft mij wederom op en top laten genieten. Haar wandeling betreft een rondje in het Oosterpark in Amsterdam, een park dat ik ken maar niet heel erg goed maar goed genoeg om het een en ander te kunnen herkennen. Daarmee wordt een verhaal ook gelijk alsof ik het zelf had kunnen meemaken.

Knap vind ik hoe het rondje in het Oosterpark de leidraad is maar er zoveel meer van Maartje Wortel haar leven wordt beschreven dat het voelde alsof ik een roman had gelezen.
Daarnaast riepen haar belevenissen met een goeie vriendin, bij mij heel sterk herinneringen aan mijn eigen vroegere leven op. En kreeg ik ook echt zin om weer eens iemand te zien terwijl ik daar al langere tijd niet toe geneigd ben.

Maartje Wortel haar worstelingen met het dagelijkse bestaan en de liefde, zijn zo menselijk en invoelbaar dat ik niet anders dan verliefd op haar kan worden. Dat ze nog maar heel veel mag schrijven in de toekomst.

A contract with God - Will Eisner

Een boek dat me werd aangeraden door iemand die anders geen strips leest. Verder had ik geen idee waar het over zou gaan. Het woord God in de titel stoot mij vaak af en dat liet me nadat ik het boek had aangeschaft, het boek nog wat langer op het plankje met ongelezen boeken staan.

Wat een grote vergissing van mij en wat een briljant boek is dit. Het beslaat vier korte verhalen die zich allen afspelen in de wijk de Bronx in New York in de eerste decennia van de vorige eeuw. Het geeft de harde kanten van het leven weer, de armoede, de pech, het noodlot dat toe kan slaan en hoe men daar mee omgaat.

In plaats van vaste kaders waar de tekeningen instaan, vult Will Eisner elke pagina voor wat hij op dat moment wil weergeven. Soms slechts een tekening met wat lijkt handgeschreven tekst en soms meerdere tekeningen met nu en dan een kader om de tekeningen te scheiden maar ook weer niet altijd.
Alle tekeningen zijn zwart wit, iets dat mij tijdens het lezen helemaal niet was opgevallen. De tekeningen zijn zo sterk dat ik er gelijk ingezogen werd en het boek pas los kon laten nadat ik bij het einde van een verhaal was gekomen.

De verhalen zijn intelligent en schuren tegen het mythische terwijl het juist ook levensecht is wat vooral in de tekeningen tot uitdrukking komt. Ik heb gelijk nog twee boeken van Will Eisner aangeschaft.

Afhankelijkheid - Tove Ditlevsen

Dit boek is het derde deel van de Kopenhagen trilogie en alhoewel ik de eerste twee delen oké vond, was het dit laatste deel waardoor ik plotseling echt gegrepen werd. In de eerste twee delen dacht ik dat het missen van empathie voor andere mensen de gebeurtenissen afstandelijk maakte waardoor ik me als lezer ook op afstand gezet voelde worden. In dit laatste deel ontbreekt deze empathie eveneens maar voelde ik me veel meer in Tove haar leven gezogen worden.

Een leven waarin haar keuzes voor echtgenoten meer gestuurd wordt door uit haar huidige situatie te willen ontsnappen dan door romantische liefde. Nu speelt dit zich af in de jaren veertig en vijftig van de vorige eeuw en zal de positie van de vrouw anders zijn geweest dan heden ten dagen waardoor dit soort keuzes in een ander daglicht komt te staan. Zoals Tove schrijft, lijkt zij een vrouw die prima op haar eigen benen kan staan maar ik zat me af te vragen of ze die mannen ook niet om een andere reden nodig heeft gehad dan alleen het maatschappelijke.  

Op het moment dat haar derde echtgenoot haar een hallucinerende drug inspuit, is zij eigenlijk voor de rest van haar leven verloren. Zij is gelijk verslaafd. Als zelf sterk verslavingsgevoelig persoon herkende ik gelijk haar handelen en gedachten. Al miste ik wel heel lang de onderkenning van wat er met haarzelf aan de hand was en is het dat ze er dood aan ging maar anders was er voor haar weinig reden om met deze verslaving te stoppen. Andere mensen om haar heen en zelfs haar kinderen, waren geen enkele motivatie om iets aan deze verslaving te doen.

En dat is precies wat zo sterk is aan dit boek, Tove schildert zichzelf nergens beter af dan ze is. Zij laat haar leven in al zijn rauwheid zien en dat is vaak genoeg behoorlijk pijnlijk zonder uitzicht op betere tijden. Daarnaast is er geen enkel oordeel te bespeuren, het is wat het is en als lezer kun je er mee doen wat je zelf wil. Heerlijk.

Auxiety - Dieuwertje Heuvelings

Dit verhaal draait om verschillende spelers in de hedendaagse muziekindustrie. Zo maken we onder andere kennis met een politiek incorrecte rapper en een playlistsamensteller van een invloedrijke streamingsdienst. Alleen al deze twee personages plaatst dit boek gelijk in deze tijd en voelt het bijna alweer gedateerd aan.

Het spel dat commercie en media met elkaar spelen is natuurlijk al ouder maar de middelen zijn veranderd door de komst van het internet. Alles blijft echter draaien om aandacht en daarmee geld wat een vrij oppervlakkige wereld oplevert.
Dit was precies waarom het me deed denken aan Gimmick van Joost Zwagerman. Daarin wordt het uitgaanscircuit uit mijn eigen twintiger jaren beschreven. En toen ik het destijds las, vond ik het de doodsheid van de tijdsgeest weergeven en begreep niet waarom men er zo enthousiast over was.
Opmerkelijk dat ik ditzelfde nu terugvind in een boek dat zich dertig jaar later afspeelt en hetzelfde uitstraalt terwijl de wereld zo enorm veranderd lijkt te zijn.

Auxiety laat de oppervlakkigheid zien maar is zelf ook niet meer dan deze oppervlakkigheid waardoor het nergens voor mij werkelijk boeiend werd. Eigenlijk wat ik destijds ook met Gimmick had. Dus het kan heel goed aan mij liggen.