Enkele weken geleden heb ik voor het eerst een e-boek op een e-reader gelezen. De e-reader is door een erfenis in mijn bezit gekomen en dus min of meer onvrijwillig in mijn handen gevallen. Zonder deze gebeurtenis was ik niet aan de e-reader begonnen simpelweg omdat ik nog zoveel ongelezen papieren boeken in de kast heb staan en ik er niet de noodzaak toe voelde.
Bij de e-reader kwamen ook een zooitje e-boeken. De meeste niet mijn smaak maar eentje wilde ik dan wel proberen omdat ik daar toch ook wel nieuwsgierig naar was: Het Diner door Herman Koch.
Tijdens het lezen vielen mij al gelijk een aantal zaken op.
In eerste instantie dat het boek geen neiging heeft tot dichtvallen. Het liefst lees ik ver onderuit gezakt en vooral bij de wat dikkere pockets zijn twee handen gewenst om het boek open te houden of het wordt met een hand die dan vaak in een krachtige kramp trekt. Met de e-reader is dit probleem voorbij. Nooit meer dan een hand nodig en niets geen kramp.
Daarnaast heb ik een nieuwe leeshouding ontwikkeld namelijk meer rechtop zittend waarbij de e-reader op mijn opgetrokken knieën ligt en ik helemaal geen handen meer nodig heb. Behalve dan om de bladzijde om te slaan.
Een ander groot voordeel is dat ik zelf de lettergrootte kan instellen. Overdag wat kleiner en 's avonds wat groter zodat ik geen leesbril op hoef. Reuze makkelijk.
Maar met deze voordelen verdwijnt nu juist dat wat een boek zoiets eigens maakt. Op de e-reader zijn alle boeken hetzelfde. Allemaal hetzelfde formaat, namelijk dat van mijn e-reader, en is het eigens van het lettertype verdwenen omdat ik die naar mijn hand kan zetten.
Er is ook geen plek om net die koffievlek te maken of die bladzijden met diepe vouwen omdat het boek in een tas heeft klem gezeten, die voor eeuwig dat boek typeert.
Het boek zelf lijkt zijn identiteit als voorwerp te zijn kwijt geraakt.
In mijn beleving is dit precies wat de leeservaring beïnvloedt. Het zijn alleen nog letters geworden en daarmee heb je het als lezer te doen. Deze letters moeten echt sterk genoeg zijn om de aandacht vast te houden. De warmte van het ontwerp van een kaft, de fysieke dikte van het boek, het lettertype, de bladspiegelindeling, de inbindwijze zijn allemaal verdwenen. Het gaat alleen nog puur om de inhoud. Visueel gevoelige mensen zullen dan ook zeker de kaalheid opmerken.
Dit doet me denken aan het invoeren van de muziek-CD. Daarbij vonden mensen ook dat de warmte van de langspeelplaat zou verdwijnen en daarmee de luisterervaring zou verkillen. Precies zo voel ik dat bij de e-reader. Van de muziek-CD heb ik leren houden en juist de helderheid van het geluid leren waarderen. Wie weet dat dit dan ook bij de leeservaring met de e-reader gaat gebeuren.
4 opmerkingen:
Het blijft een dilemma, de voordelen tegen de nadelen. Ik lees alleen dikke boeken op de e-reader, dunnere en kleinere lees ik liever van papier. Op reis lees ik ook op de e-reader. Bij de vele dingen die je mist kan ik nog toevoegen: hoever ben ik? Doordat er geen visuele dikte is kan ik niet goed inschatten hoever ik ben. Onderaan de blz staat: 194 van 755. Dat dringt minder tot me door dan de fysieke dikte. Ook het aantal procenten dat ik gelezen heb vind ik allemaal veel klinischer dan even aan de zijkant kijken. Het even snel terugbladeren vind ik ook een gedoe op de e-reader. Het zal allemaal wel wennen, maar ik vind het een enorme verarming.
Het bladzijde nummer en daarbij hoeveel bladzijden er in totaal zijn, zegt mij genoeg over de dikte. Daar ben ik wel genoeg cijfermatig voor ingesteld. Soms wel eens een beetje te zelfs.
Maar het bladeren vind ik ook een behoorlijke opgave op de e-reader en een behoorlijk groot nadeel. Ik vind het vooral prettig om terug te kijken in de inhoudsopgave maar op een e-reader wacht ik daar mee tot ik weer bij het begin van een volgend hoofdstuk ben. Wie weet dat ze daar nog ooit iets op gaan vinden.
Sorry dat ik je maande om hierover te bloggen. Nu ontdek ik dat je er toch over hebt geschreven. Ooit heb ik in de zestiger jaren het grafisch lyceum (!) in Utrecht bezocht. De vormgeving van een boek had mijn grote interesse. De lessen hierover gingen erbij mij, als bibliofiel, in als gesneden koek. Wat zeg ik als Gods woord in een ouderling.
De keuze van papier, lettertype, ingeslagen of gebonden, omslagontwerp etc. maken een boek tot iets meer dan een brij letters. Ik gebruik de e-reader (wat een woord) voor de krant, maar een boek op een scherm . . daar ben ik nog niet aan toe. Als concessie dan maar een dwarsligger®!
Dwarsliggers zijn ook mooi en door hun vorm toch ook weer een nieuwe leeservaring. Maar niet zo ingrijpend als die met de e-reader, wat mij betreft. Nu ik wat meer boeken op de e-reader heb gelezen, merk ik dat het ook best wel went en zo zijn voordelen heeft. Zoals dat ik nu een papieren pocket aan het lezen ben waar ik twee handen voor nodig heb om het boek open te kunnen houden. Wat vormgeving betreft zal de e-reader altijd verliezen van het papieren boek. Dus laten we die boeken ook blijven koesteren.
Een reactie posten