Enkele weken geleden heb ik voor het eerst een e-boek op een e-reader gelezen. De e-reader is door een erfenis in mijn bezit gekomen en dus min of meer onvrijwillig in mijn handen gevallen. Zonder deze gebeurtenis was ik niet aan de e-reader begonnen simpelweg omdat ik nog zoveel ongelezen papieren boeken in de kast heb staan en ik er niet de noodzaak toe voelde.
Bij de e-reader kwamen ook een zooitje e-boeken. De meeste niet mijn smaak maar eentje wilde ik dan wel proberen omdat ik daar toch ook wel nieuwsgierig naar was: Het Diner door Herman Koch.
Tijdens het lezen vielen mij al gelijk een aantal zaken op.
In eerste instantie dat het boek geen neiging heeft tot dichtvallen. Het liefst lees ik ver onderuit gezakt en vooral bij de wat dikkere pockets zijn twee handen gewenst om het boek open te houden of het wordt met een hand die dan vaak in een krachtige kramp trekt. Met de e-reader is dit probleem voorbij. Nooit meer dan een hand nodig en niets geen kramp.
Daarnaast heb ik een nieuwe leeshouding ontwikkeld namelijk meer rechtop zittend waarbij de e-reader op mijn opgetrokken knieën ligt en ik helemaal geen handen meer nodig heb. Behalve dan om de bladzijde om te slaan.
Een ander groot voordeel is dat ik zelf de lettergrootte kan instellen. Overdag wat kleiner en 's avonds wat groter zodat ik geen leesbril op hoef. Reuze makkelijk.
Maar met deze voordelen verdwijnt nu juist dat wat een boek zoiets eigens maakt. Op de e-reader zijn alle boeken hetzelfde. Allemaal hetzelfde formaat, namelijk dat van mijn e-reader, en is het eigens van het lettertype verdwenen omdat ik die naar mijn hand kan zetten.
Er is ook geen plek om net die koffievlek te maken of die bladzijden met diepe vouwen omdat het boek in een tas heeft klem gezeten, die voor eeuwig dat boek typeert.
Het boek zelf lijkt zijn identiteit als voorwerp te zijn kwijt geraakt.
In mijn beleving is dit precies wat de leeservaring beïnvloedt. Het zijn alleen nog letters geworden en daarmee heb je het als lezer te doen. Deze letters moeten echt sterk genoeg zijn om de aandacht vast te houden. De warmte van het ontwerp van een kaft, de fysieke dikte van het boek, het lettertype, de bladspiegelindeling, de inbindwijze zijn allemaal verdwenen. Het gaat alleen nog puur om de inhoud. Visueel gevoelige mensen zullen dan ook zeker de kaalheid opmerken.
Dit doet me denken aan het invoeren van de muziek-CD. Daarbij vonden mensen ook dat de warmte van de langspeelplaat zou verdwijnen en daarmee de luisterervaring zou verkillen. Precies zo voel ik dat bij de e-reader. Van de muziek-CD heb ik leren houden en juist de helderheid van het geluid leren waarderen. Wie weet dat dit dan ook bij de leeservaring met de e-reader gaat gebeuren.