The Essential Tales of H.P. Lovecraft

Lievelingsauteurs zoals Neil Gaiman en Alan Moore heb ik vaak horen zeggen hoe ze geïnspireerd zijn door het werk van H.P. Lovecraft. Een schrijver die leefde in het begin van de vorige eeuw en waar ik nooit zo maar een boek van tegenkwam. Tot deze zomer in Leiden waar ik tegen deze schitterende uitgave The Essential Tales of H.P. Lovecraft zag staan. Een zeer handzaam formaat boek waarbij de bladzijden als vanzelf openslaan. Wat een luxe.

Deze uitgave bestaat uit een collectie van zeven novellas allen vol angstaanjagende taferelen. Deze worden voorafgegaan door een korte introductie over de auteur zijn leven. Er is aardig wat geschreven over Lovecraft zijn politieke ideeën die in de huidige tijd als fout zal worden bestempeld. Ik blijf liever ver van dat soort oordelen en houdt me liever alleen bij de teksten die iemand geschreven heeft, daarvan kan ik tenminste echt zelf een oordeel vormen.

Dat Lovecraft de geestelijk vader van een inktvisachtig horrorwezen is dat nog wel eens Cthulhu wordt genoemd, wist ik nog net. In dit boek heb ik eindelijk de echte oorspronkelijke teksten daarover kunnen lezen en ik ben blij dat ik nu ook deze klassiekers ken. De sfeer in alle verhalen is direct beklemmend. Naar mijn smaak gebruikt Lovecraft het woord horrific iets te vaak waardoor ik een paar keer uit de tekst werd gehaald. Jaja, ik weet wel dat het eng is, dacht ik dan. Maar uiteindelijk was het dat ook wel wat de gebeurtenissen voor een imprint op mij achterliet, horror of op zijn minst zware ongemakkelijkheid.

Voor deze tijd lijken me de verhalen wel wat aan de lange kant. In die zin dat er enorme beschrijvingen in voorkomen die ook achterwege gelaten hadden kunnen worden. In onze snelle tijd wordt niet meer zo geschreven dat ik weet. Het was mij soms wel eens wat te veel met al die details van de omgeving en elke stap die de hoofdpersoon nam maar aan de andere kant was dit juist wel heel effectief voor de sfeer van ongemak er nog dieper indrukken.

De in deze bundel verzamelde verhalen lijken erg veel op elkaar. Het heeft wel wat weg van een verzameling probeersels van een schrijver die een en hetzelfde gegeven steeds op een andere manier probeert te benaderen. In dit geval het gegeven dat er buitenaardse wezens op aarde zijn die de mensheid kan vernietigen. Alleen doen ze dat niet zoals we dat uit films kennen op een grote schaal maar gaat dit juist in het geheim en het ongrijpbare.

Voor horrorliefhebbers zou ik zeggen dat werk van Lovecraft een absolute must is. Ik ben blij nu echt kennis te hebben gemaakt met een van de voorvaderen van mijn lievelingsschrijvers.

Fires of Eden - Dan Simmons

Dan Simmons, een auteur die me nog nooit teleurgesteld heeft en me altijd weer weet mee te slepen. Daarom aarzel ik ook nooit een titel van zijn hand gelijk aan te schaffen als ik deze nog niet ken. Fires of Eden was zo'n boek dat ik opeens zag liggen en wist dat ik het wilde lezen ongeacht waarover het ook zou gaan.

En inderdaad heeft Dan Simmons me weer verrast met zijn talent om een spannend en interessant verhaal neer te zetten zonder dat ik ook maar ergens de weg kwijtraak en zonder dat het te simplistisch is.

Voor Fires of Eden heeft Dan Simmons zich verdiept in de mythologie van Hawaï. Dit boeide mij gelijk omdat het een mythologie is waar ikzelf niets van wist terwijl over het algemeen mythologie altijd mijn belangstelling heeft. Deze mythologie heeft hij weten te verweven met een dagboek waarin Mark Twain een rol speelt en hedendaagse kapitalisme.

De personages hebben wat uitvergrote karaktertrekken maar voor mij blijven ze desondanks interessant en geloofwaardig genoeg. En al had het verhaal het niet nodig, een twist rondom een van de personages op het einde van het boek maakt het nog eens extra boeiend waardoor ik toch nog even het hele avontuur langsging of daarvan al eerder te merken was geweest.

Kortom opnieuw een juweeltje van de hand van Dan Simmons voor elke liefhebber van wat duisterder fantasy.

Providence Act 2 - Alan Moore & Jacen Burrows

Wat een enorme opluchting toen ik enkele weken geleden het bericht kreeg dat dit tweede deel uit een reeks van drie, weer verkrijgbaar was. Ik had enorm genoten van deel 1 en deel 3 had ik ook al in huis maar van deel 2 leek er wel geen exemplaar meer te verkrijgen te zijn of alleen voor bizarre prijzen. Nu had ik toch mooi dit tweede deel in handen.


En geen enkele spijt dat ik op dit deel ben blijven jagen want in het eerste deel werd ik als lezer al in een zinsbegoochelende wereld gebracht, in dit tweede deel is dat niet veel minder. Het verhaal schijnt gebaseerd te zijn op verhalen van H.P. Lovecraft, een schrijver van begin 20ste eeuw die bizarre fictie en bizarre horror schreef. Ik heb nooit iets van hem gelezen maar er wordt wel vaak naar hem gerefereerd door auteurs in dit genre. Misschien toch eens kijken of ik een boek van hem te pakken kan krijgen.


Nu is Alan Moore ook wel een auteur van het bizarre en van de horror die je hele wereld op zijn kop kan laten staan dus dat dit verhaal in die zin goed uitpakt, is eigenlijk geen verrassing. Wat ik me wel begon af te vragen was wat mij nu zo aanspreekt in dit genre. In dit verhaal is het steeds behoorlijk onduidelijk wat nu werkelijkheid is en wat niet. Er wordt verwezen naar Freud en Jung. Er lijkt een droomwereld te bestaan waarin wezens leven die onze werkelijkheid naar zich toe willen trekken. En deze wezens zijn nooit lieflijk maar altijd angstaanjagend. Wij willen als mensen graag controle over onze omgeving hebben maar hebben dit amper over onze eigen gedachten en dromen. Misschien is het uitdrukken in fantastische tekeningen van onze angsten juist wat het aantrekkelijk maakt. Dat het daarmee lijkt alsof we het toch nog een beetje in de hand hebben want we kunnen immers het boek dichtslaan als het ons te gortig wordt.

Het sterke van deze serie zit hem ook in het eerste vertellen van gebeurtenissen door middel van tekeningen met tekstballonnetjes en vervolgens meerdere bladzijden met handgeschreven tekst waarin het dagboek en dus gedachten van de hoofdpersoon wordt weergegeven. Hierdoor zit er herhaling in wat er gebeurd is maar ook de reflectie van de hoofdpersoon hierop waardoor het soms net een andere invalshoek krijgt en het verhaal wordt verdiept. Ook viel voor mij een enkele keer een puzzelstukje op zijn plaats bij het lezen van de dagboekfragmenten en snapte ik toen pas wat er gebeurd was.

Ik ben heel erg benieuwd wat er in deel 3 nog te gebeuren staat en of er uitsluitsel gegeven gaat worden over wat nu echt is, wat door hallucinatie opwekkende middelen is beleefd en wat voor andere verklaringen er nog komen voor alle zinsbegoochelingen die de lezer is voorgeschoteld.

Providence Act 1 - Alan Moore & Jacen Burrows

Alan Moore heeft mij nog nooit teleurgesteld. Het is bijna angstaanjagend wanneer ik een nieuw boek van hem oppak want wie weet is dit het boek dat mijn opperste bewondering voor deze auteur aan gruzelementen gaat helpen. Maar nee. Ook bij deze graphic novel is dat weer niet gebeurd.

Providence speelt zich af in het begin van de twintigste eeuw in wat op Amerika lijkt te zijn. Alle omgang tussen de hoofdpersoon en anderen voelt ongemakkelijk. Het is dan ook gebaseerd op de ideeën van HP Lovecraft. Samen met de kriebel die voortdurend onder je huid kruipt bij het lezen van Alan Moore zijn werk, kan het niet anders dan dat het boek mij achterlaat met een onaangenaam gevoel. Je kunt je dan afvragen waarom ik mijzelf dit aandoe. Het is het verhaal dat zo intrigeert dat ik dit onaangename gevoel voor lief neemt.

De tekeningen van Jacen Burrows zijn aan de ene kant klassiek wat beeldverhalen betreft. Het zijn de uitgesproken gezichten die het bijzonder maken. Deze fascineren en maakte dat ik bijna niet heel goed durfde te kijken naar de soms wel erge mismaaktheid.

De tekeningen worden afgewisseld met handgeschreven dagboekfragmenten van de hoofdpersoon en fragmenten uit boeken waarnaar gerefereerd wordt. Het maakt het verhaal nog meer levensecht.

Het pijnlijke is nu alleen dat dit deel een van drie delen is en ik deel drie wel op de kop heb weten te tikken maar dat deel twee nergens meer te krijgen lijkt te zijn. Ik blijf nog doorzoeken maar ik had niet gedacht dat ze zoiets moois als dit wat nog maar twee jaar oud is nu al niet meer uitbrengen. Superirritant.

Sweeney Todd and other stories - Neil Gaiman & Micheal Zulli

Sweeney Todd ken ik van Neil Gaiman uit zijn boek American Gods. Maar dat is toch wel een heel ander figuur dan waar het in deze strip over gaat. En om de onwetende lezer zoals ik snel op de hoogte te brengen heeft Neil Gaiman een introductie geschreven waarin wordt uitgelegd wie deze Sweeney Todd is geweest. Nou ja, als hij heeft bestaan want dat is ook niet helemaal duidelijk. In ieder geval is er wel in het verleden veel over deze moordende barbier geschreven en zijn er toneelstukken en zelfs een musical over dit personage gemaakt.
Neil Gaiman zou Neil Gaiman niet zijn als hij het heel anders aanpakt en in zijn verhaal gaat hij samen met een vriend op zoek naar de plek waar al die gewelddadigheden hebben plaats gevonden. Extra leuk vind ik om Neil Gaiman getekend door Michael Zulli te zien in de jaren tachtig met die typische haarstijl en kleding van die tijd. Het is zo herkenbaar en toch ook vervreemdend omdat het verleden wat ik zelf heb meegemaakt ergens ook weer ver van me af is gaan staan.

Babycakes is het tweede verhaal waarin de mensheid opeens in een wereld is  waarin alle dieren verdwenen zijn. Wat te doen? De titel zegt genoeg. En het deed me weer erg veel plezier om de mensheid met al zijn malligheid zo op de hak te zien worden genomen.

Het laatste verhaal is geschreven door Holly, de destijds vijfjarige dochter van Neil Gaiman. Zoals Michael Zulli de tekenaar het zo schitterend verwoordt, is het verhaal zo uit het onderbewuste van de kleine Holly gekomen. Er is dan ook niets aan geschaafd en hij heeft het getekend zoals zij het verteld heeft. Pure horror, onbegrijpelijk maar tegelijkertijd o zo waar. Heel bijzonder.

The diary of Ellen Rimbauer: My Life at Rose Red - Ridley Pearson

Een collega kwam enthousiast naar me toe, duwde dit boekje in mijn handen en vroeg zich af of ik het wat zou vinden. Wanneer iemand aan mij denkt bij het lezen van een boek, wil ik het er bijna altijd wel op wagen. Zonder verdere voorkennis begon ik te lezen.

Het boek doet zich voor als een dagboek uit het begin van de 20ste eeuw, geschreven door de twintigjarige Ellen die trouwt met de twintig jaar oudere, zeer rijke en vrouwengek John Rimbauer. Dit gegeven doet gelijk denken aan de Bouquet-reeks. En de meerdere malen opgebouwde seksuele spanning verstevigt dit idee ook nog eens.
Het verschil zit hem in het verdere verloop van het verhaal waarin een enorm landhuis wordt gebouwd in opdracht van John en waarin regelmatig mensen verdwijnen of op gruwelijke wijze aan hun einde komen. Alleen overstijgt het wat mij betreft de kwaliteit van de Bouquet-reeks maar net doordat het iets beter geschreven is. Maar uiteindelijk is er niet veel meer dan dit gegeven en blijft alles vrij oppervlakkig.

Pas nadat ik het uit had, zag ik dat dit boek deel uitmaakt van een promotiecampagne rondom de miniserie Rose Red van Stephen King. Deze serie is mij verder onbekend maar het verklaart wel het makkelijke weghapniveau van dit boek.
Ik heb me zeker niet verveeld maar liever besteed ik mijn leestijd toch aan andere boeken.

The Thief of Always - Clive Barker

Clive Barker, een naam die nog wel eens genoemd wordt als het over science fiction of fantasyboeken gaat. Maar eigenlijk is hij voornamelijk een horrorschrijver, denk ik.

Het verhaal The Thief of Always begint hemels waarin een kind, Harvey, zich stierlijk verveelt en door een geheimzinnig wezen naar een huis wordt meegenomen waar al zijn wensen vervuld worden. Verlangen wij daar bij tijd en wijlen niet allemaal wel eens naar?
Maar zoiets kan natuurlijk nooit alleen maar zo paradijselijk blijven en langzaam wordt duidelijk hoe de vork werkelijk in de steel zit. De horror wordt beetje bij beetje meer aangezet tot je op het laatst niets anders wil dan samen met Harvey wegrennen.

De vertelstijl doet denken aan wat modernere sprookjes, helder en to the point. Harvey is een jongetje waar je als lezer je onmiddellijk in kunt verplaatsen. Hij is niet te wijs voor zijn leeftijd of op een andere manier irritant. Net zoals in sprookjes geloof je gelijk dat Harvey dit allemaal meemaakt en is het moeilijker om je niet in hem te verplaatsen dan wel.

Ik heb geen idee hoe volwassenboeken van Clive Barker zijn. Maar als dit de kinderversie van horror is dan denk ik dat ik die voor volwassenen maar beter kan laten liggen.

Locke & Key 6: Alpha & Omega - Joe Hill & Gabriel Rodriguez

Oi, oi, oi, het laatste deel van een weergaloze serie. Het zal meer dan een jaar zijn dat ik op dit deel heb zitten wachten. De verwachtingen waren dan ook knoeperdhoog gespannen. Misschien was daarom de teleurstelling over dit deel niet te voorkomen geweest. Helaas zit ik nu wel met een beetje een anticlimax gevoel.

Wat er dan eigenlijk mis is met dit slot?
De tekeningen zijn nog even origineel en intens als in de vorige delen. Juist in dit deel waar nog meer van de meer magische wereld zichtbaar wordt, zijn de beelden betoverend en vaak angstaanjagend van gruwelijkheid maar tegelijkertijd ook weer prachtig. Dus daar ligt het niet aan.

 De gruwelijkheid van het verhaal bereikt wel een toppunt in dit deel. Dat is niet helemaal mijn smaak maar ik zie wel hoe hoog de kwaliteit er van is dus dat is ook niet waardoor ik teleurgesteld ben.

Het mooie van Locke & Key vond ik juist de mengeling van echte wereld met de dagelijkse worsteling van mensen van alle leeftijd samen met de magische, fantastische wereld. In dit deel is het plot wel heel erg gedreven door de magische kant. Als het meer van het dagelijkse had gehad, had ik het sterker gevonden. Door zoveel fantasie te gebruiken, lijkt het bijna een deus ex machina. Nee, dat is niet helemaal eerlijk van mij want vanaf deel 1 was het duidelijk dat het deze kant op zou gaan. En wat juist bijzonder knap is hoe in dit zesde deel allerlei losse eindjes uit vorige delen bij elkaar komen en zich als een sterk geheel aan elkaar vastknopen.

De teleurstelling zit hem dan ook in dat het nu allemaal opgelost is en er een grote leegte achterblijft waarin de familie Lock vredig verder leeft en wij ook weer ons eigen moeten gaan zonder hun avonturen.

Locke & Key 5: Clockworks - Joe Hill & Gabriel Rodriguez

De laatste zin is: Clockworks The End VI...to be concluded in Locke & Key: Omega. Daaruit was op te maken dat dit verhaal ook werkelijk een einde heeft gekregen. Hoera. Geen eindeloos getouwtrek maar begin, middenstuk, einde. Mooi.

De vertelstijl van dit deel zit slim in elkaar. Door middel van een sleutel die bij een klok hoort, kan er teruggegaan worden in de tijd. En op die manier zien we wat er in het verleden gebeurd is en vallen de puzzelstukjes van het heden op zijn plaats. Het is allemaal zo ontzettend spannend dat pas toen er op het eind weer naar het nu werd gegaan, ik besefte dat het grootste deel van het boek achtergrond was en geen voortgang in het heden. Zo'n stilstand kan me wel eens storen maar doordat de informatie zo belangrijk en interessant is, is het juist het tegengestelde van vervelend.

De tekeningen met eenvoudige dialogen tussen personen zijn bijna alledaags te noemen. Niets bijzonders aan. Maar zodra het verhaal magischer wordt en de horror toeneemt, worden de beelden indringender en gedetailleerder.

En aan de ene kant is het prachtig dat het op glad papier is afgedrukt zodat de kleuren er ook dieper op uit komen. Alleen heeft het als nadeel dat als je zo'n boek bij lamplicht probeert te lezen, je gedwongen wordt een positie te kiezen waarbij het niet te veel spiegelt om de tekeningen nog te kunnen zien. Dit kan wel voor wat ongemak zorgen. Deze boeken kun je dan ook het beste bij daglicht lezen. (Niet in de laatste plaats omdat het zo eng is)

Locke & Key 4: Keys to the Kingdom - Joe Hill & Gabriel Rodriguez

Dit deel begint met een eerbetoon aan Bill Watterson, de schepper van de Calvin & Hobbs strips. Omdat ik deze nauwelijks ken, duurde het even voordat het kwartje viel bij het zien van de eerste tekeningen. Deze zijn in  een heel afwijkende stijl met wat ik gewend was.
Een andere afwijking van de andere delen is dat de eerste hoofdstukken helemaal los van elkaar lijken te staan. In de eerste vier hoofdstukken worden nieuwe sleutels gevonden en gebruikt. Daarbij is wel het hoofdthema dat de slechterik nog steeds op slinkse wijze aan de Omega-sleutel probeert te komen en de anderen steeds dichter bij die waarheid komen. In het vijfde hoofdstuk komt alles samen en wordt de slechterik ontmaskerd. Of toch niet?

In dit vierde deel in deze serie wordt er steeds meer prijs gegeven van wat de slechterik nu eigenlijk is en wat zijn doel is. Dat geeft een bevredigend gevoel Het hele plaatje is echter nog niet compleet dus blijf je als lezer nieuwsgierig genoeg om het volgende deel te willen lezen. Niet alleen omdat het hoofdverhaal boeiend is maar ook omdat je je steeds meer aan de familie Locke gaat hechten en met hun meeleeft in hun worsteling met de gewone dagelijkse bestaansdingen zoals bijvoorbeeld relaties op school.

Locke & Key 3: Crown of Shadows - Joe Hill & Gabriel Rodriguez

In de vorige twee delen zijn al enkele sleutels met hun specifieke werking beschreven zoals de overal-sleutel waarmee je daar terecht kunt komen waar je maar wil simpelweg door de sleutel in een deur te steken en aan die plek te denken en ook de hoofdsleutel waarmee je letterlijk in ieders hoofd kunt kijken, ook in die van jezelf.
In dit deel worden de sleutels uitgebreid en dit levert weer een hoogstaand staaltje tekenwerk op van de hand van Gabriel Rodriguez. De schaduw-sleutel laat schaduwen loskomen van zijn oorspronkelijke object en zich in allerlei angstaanjagende vormen buigen. Deze vormen hebben ook substantie en kunnen personen aanvallen. Alleen met licht zijn ze te verdrijven.
Een andere sleutel is de reuze-sleutel waarmee de eigenaar zichzelf onmetelijk groot kan maken. Wel zo handig nu er zoveel gevaren op de loer lagen.
In de epiloog worden we ook nog eens getrakteerd op de helende-sleutel. Door met deze sleutel een kastje te openen en daar gebroken spullen in te doen, kan nadat het kastje weer is gesloten even later de spullen er heelhuids uitgehaald worden.

De fantasie van Joe Hill lijkt onbegrensd. Zonder dat het op hol slaat, brengt het de meest originele denkexperimenten tot leven en dient het ook nog het overkoepelende verhaal. Dus geen sleutel om nog eens een trucje uit te halen maar juist om de gebeurtenissen nog eens extra kracht bij te zetten.

Enkele personages uit het vorige deel zijn in dit deel helemaal niet aan bod gekomen. Zij zijn niet in een al te beste staat achtergelaten dus is het misschien wat teleurstellend dat na het lezen van dit deel je niet weet hoe het met ze is. Aan de andere kant gebeurt hierin zoveel dat je eigenlijk geen tijd hebt om die anderen te missen. Daarnaast is er natuurlijk ook nog deel 4.

Locke & Key 2: Head Games - Joe Hill & Gabriel Rodriguez

Deze serie is zo sterk dat het bijna onmogelijk is om er iets over te zeggen.
Een te enthousiaste boekbespreking kan juist een afschrikkend effect hebben omdat er geen ruimte is voor een eigen belevenis. Maar echt, ik weet niet wat ik over deze graphic novel kan zeggen dat maar neigt naar dat er iets aan mankeert.

De introductie in het eerste deel heeft het verhaal stevige grond gegeven waar dit tweede deel op verder gaat. Eigenlijk gaat het naadloos in elkaar over en zouden alle delen ook een groot boek kunnen zijn alleen is dat qua uitgave minder praktisch.

De personages zijn zo levensecht dat zodra er iets magisch gebeurt dit zonder enige aarzeling als vanzelfsprekend wordt aangenomen.
De hoofdsleutel is een begrip dat letterlijk genomen dient te worden. En bij het openen van het hoofd, waar trouwens niets bloederigs bij komt kijken, wordt er een gedachtenwereld getoond met tekeningen die zo vol staan dat naar zo'n bladzijde langere tijd gekeken kan worden waarbij je steeds weer nieuwe gebeurtenissen van die persoon ontdekt. Helemaal geweldig als je ziet hoe de persoon waarvan het hoofd is geopend ook meekijkt in zijn of haar eigen hoofd. (Ik zit hier waanzinnig woorden als briljant en subliem te onderdrukken maar houd dat niet meer vol)

De horror zit 'm niet in bloederigheid al wordt dat ook niet geschuwd. Het zit 'm in de subtiele en soms ronduit botte manier van hoe mensen met elkaar omgaan en tonen totaal geen respect voor elkaar te hebben. Tegelijkertijd is het superspannend wat de sleutels die nog niet gevonden zijn voor effecten zullen hebben.

Snel door dus naar deel 3.

Locke & Key 1: Welcome to Lovecraft - Joe Hill & Gabriel Rodriguez

In februari komt het laatste deel uit van deze briljante graphic novel serie. Om van het laatste deel optimaal te kunnen genieten, besloot ik de voorgaande delen nog eens te herlezen. Een besluit waar ik geen bladzijde spijt van heb gehad.

De stemming van het verhaal is binnen enkele bladzijden gezet en lezers met een zwakke maag kunnen deze boeken dan ook beter dicht laten liggen alhoewel.... Het gehalte aan overmatig geweld waarbij bloed niet geschuwd wordt, is aanzienlijk hoog te noemen. Eigenlijk helemaal niet mijn straatje en toch werd ik snel gegrepen door het mysterie van dit overmatige geweld.
De vader van een gezin wordt gedood en de moeder met drie kinderen verhuizen terug naar Lovecraft, het plaatsje waar het huis staat waar de vader is opgegroeid. Dit huis heeft zo zijn eigen geheimen waarbij sleutels de hoofdrol hebben. Sleutels met ieder een ander soort eigenschap.
Het verhaal rolt in een aangenaam tempo voort waarbij er steeds nieuwe onthullingen zijn maar ook weer nieuwe vragen worden opgeworpen waardoor de honger naar meer, meer, meer van het verhaal in stand blijft.

Tegelijkertijd met al deze spanning krijgen we ook een inkijk in de psyche van verschillende hoofdpersonages. In korte tijd weet je als lezer gelijk zoveel meer van de hoofdrolspelers dat ze onmiddellijk gaan leven en het eenvoudig is om met ze mee te leven. Joe Hill zijn schrijfstijl spreekt me juist daarom zo aan. Niet alleen een sterk verhaal maar ook heel geloofwaardige en levendige karakters.

De tekenstijl van Gabriel Rodriguez is er eentje van een heel eigen kaliber. Wat met name eruit springt zijn de houdingen van de mensen. Deze drukken in iedere tekening al zoveel uit dat er bijna geen woorden meer bij nodig zijn. Bij ieder van die tekeningen voel je bijna je eigen spieren in die houding bewegen. En dit alles zonder dat het platte karikaturen worden.
Voor de geestelijke wereld heeft de tekenaar ook een eigen pennenstreek en kan wat mij betreft wonderschoon genoemd worden.

De combinatie van deze schrijver met deze tekenaar is dubbelgoud. De enige reden waarom je niet van deze boeken zou kunnen houden is dat het geweldniveau te hoog ligt. Niet alleen fysiek maar ook psychisch. Al loop ik nu wellicht wat vooruit op de volgende delen.