Ganymedes 18 - samenstelling Paul van Leeuwenkamp & Remco Meisner

Dit SF-jaarboek heb ik in 2018 gekocht en ging er onmiddellijk in lezen. Nederlandse science fiction en dan in korte verhalen, nieuwsgieriger kon je me niet maken. Mijn enthousiasme werd destijds vrij snel de kop ingedrukt. Niet gewend om Nederlandstalige science fiction te lezen, kwam alles bijzonder kinderachtig en bedacht op mij over. Daarnaast waren er de spellingsfouten die mijn haren zo rechtop deden staan dat ik het boek snel op mijn plankje ongelezen boeken heb gezet in de hoop er later nog eens in te beginnen.

Lang bleef de afkeer van dit boek bestaan maar nu zo'n vijf jaar later heb ik een nieuwe poging gewaagd. Dit keer was ik zwaar bevooroordeeld over hoe slecht het zou zijn. In het begin werd mijn ergenisradar nog regelmatig getriggerd maar gaandeweg verdween dit en kwam ik er steeds meer in. Ik wende aan de Nederlandse science fiction woorden die ik in het Engels als zoete koek slik en er zaten verhalen tussen die het amateurisme overstegen. Uiteindelijk werd ik steeds enthousiaster en wel zozeer dat ik meer van deze Ganymedes-reeks wilde weten.

Het eerste jaarboek is uitgegeven door Bruna, daarna één deel door uitgeverij Diram en vanaf 2013 door Stichting Fantastische Vertellingen in haar Rare Boekjes-reeks. Hoe kan ik dit al die jaren gemist hebben? Ik dacht altijd dat er op science fiction gebied in Nederland weinig te beleven was maar daar zit ik gelukkig naast. Via Boekwinkeltjes heb ik het eerste jaarboek verkregen en ben dan ook heel benieuwd hoe in de jaren zeventig er in Nederland geschreven werd.

JIj gaat dood - Nina Blom & Margreet de Heer

De ondertitel van dit autobiografische verhaal klinkt 'Veertien jaar ziek gemaakt door haar eigen moeder' en alleen dat al, snijdt telkens weer door mijn ziel als ik dat zie staan. Dat is ook de reden dat ik het boek terwijl ik wist dat het bestond, nog een tijd in de winkel heb laten liggen. Uiteindelijk blijkt dit boek an sich niet zwaar op de hand te zijn terwijl het onderwerp dat natuurlijk wel is.

De zwart-wit tekeningen van Margreet de Heer draagt zeker bij tot het behapbaar maken van de in treurige geschiedenis van Nina Blom die opgroeide bij een moeder die haar zwaar mishandelde door haar ziek te maken en een vader die haar geestelijk mishandelde door haar alleen maar als heel lastig te benoemen en daar woedeaanvallen bij had. Nergens is het sentimenteel maar juist omdat het verteld wordt vanuit de beleving van een kind dat van nature loyaal is aan de ouders, gaat het enorm onder de huid zitten.

En wat een enorme opluchting als dan eindelijk daar de arts is die herkent wat er met Nina aan de hand is en haar bij haar ouders weg weet te houden zodat zij weer beter kan worden. Ik hoop dan ook van harte dat dit boek bij zal dragen aan het herkennen van deze vorm van kindermishandeling en er eerder ingegrepen wordt bij kinderen die dit nu dagelijks ondergaan.

Clarkesworld Magazine Issue 203 August 2023

In het Clarkesworld Magazine nummer van augustus van dit jaar staan zeven science fiction/fantasy verhalen en vier non-fictie artikelen.

Het begint met Every Seed Is a Prayer (And Your World Is a Seed) geschreven door Stephen Case. Een mooi verhaal waarin kunstmatige intelligentie El bomen aanlegt in de wereld om deze weer opnieuw leefbaar te maken voor de mens. Maar hoe ver gaat dat?
Een interessante combinatie van klimaatproblematiek en de gevaren van kunstmatige intelligentie het werk laten doen. 

Een jongetje in een huis maakt verboden contact met een jongetje buiten het huis. Als het ouder wordt gaat het jongetje steeds meer met zijn eigen mensen binnen meedoen. In Window Boy weet Thomas Ha in een luttele 10 bladzijden een coming of age verhaal te schrijven met sterke horrorelementen in een dystopische wereld. Alleen al als ik eraan terugdenk, krijg ik de kriebels.

Marisca Pichette beschrijft in Gel Pen Notes from Generation Ship Y de bemanning van een ruimteschip dat millennia onderweg is naar een nieuwe planeet waarbij niemand ouder wordt maar men wel onvruchtbaar is. Wat gaan de mensen doen die zoveel tijd hebben? Alle talen leren die er maar zijn? En hoe voorkomen ze dat ze zelfmoord plegen? 
Alhoewel het idee niet nieuw is, toch wist dit verhaal me weer met nieuwe invalshoeken ernaar kijken.

Scratches 2 - redacteur Joost Swarte

In dit tweede nummer van Scratches is weer een zeer gevarieerde verzameling van het werk van striptekenaars uit de hele wereld weergegeven. Daarbij is niet gekozen voor de klassieke stripstijlen maar meer de ondergrondse stripbeweging. Er staat zelfs een strip van de ondergrondse stripkoning Robert Crumb in. Maar ook strips van de Nederlandse striptoppers Wasco en Tipex zijn in dit nummer opgenomen.

Ik vind het enorm inspirerend om zoveel stripstijlen te zien. Van ecoline (Brecht Evens) tot schilderijen (Tiger Tateishi) en van potlood (Ludwig Volbeda) to lithostjil (Erik Kriek). Het zien van al deze creativiteit lijkt mijn hoofd te openen voor een oneindige hoeveelheid mogelijkheden.

Ook zijn er enkele artikelen opgenomen over oudere striptekenaars. Voor mij waren dit onbekende namen. Maar nu ben ik wel meer nieuwsgierig geworden naar het werk van Frank King en Bob van den Born.

Een deel van de tekenaars waren al bij mij bekend maar een deel ook niet. En daar zitten tekenaars bij waarvan ik hoop nog meer werk tegen te zullen komen. François Ayroles is een daarvan. Strips met het simpele idee van een kiosk voor Lost and Found Loves waar iemand iets komt halen of brengen, heeft naast de interessante woordgrappen ook een diepere laag die me even liet stilstaan over wat liefde eigenlijk is. Knap gedaan.

Omdat Scratches werd gepresenteerd als een tijdschrift, heb ik jaren zitten zoeken naar de volgende uitgaves. Maar helaas is het bij deze twee gebleven. Heel erg jammer want ik denk dat er genoeg waardevols is om een tijdschrift als dit vol te krijgen. Gelukkig hebben we Ik ben Aline (https://ikbenaline.eu/) nog.

Het vervolg op het zilveren penseel winnende boek Tori! van Brian Elstak. Een boek dat ik alweer eventjes geleden heb gelezen en waarvan me bijstond dat ik het wat vervreemdend had gevonden. Geen idee of het gewenning is maar dat gevoel had ik bij het lezen van dit boek helemaal niet.

Ik werd gelijk in het boek gezogen door de sprookjesachtige geschiedenis die eerst verteld wordt. Bij het lezen had ik het gevoel dat ik voorgelezen werd, een hele fijne manier van vertellen. Voor types zoals ik met een slecht geheugen is er een samenvatting wat er in het vorige boek gebeurd is en daarmee zou je dit boek op zichzelf kunnen lezen al zou ik aanraden dat niet te doen want dan mis je toch wel veel moois.

In dit boek is de tijgerklauw met de kracht van honderd tijgers gestolen van de mensenkinderen die het van de draak in bewaring hadden gekregen. Niet gek dat ze dus er alles aan doen om deze tijgerklauw weer terug te krijgen. Op hun avonturen leren ze van alles over gangsterdieren, over hoe dieren kunnen veranderen, over trouw, over eenzaamheid en over moed en nog zoveel meer.
Het is een wonderlijke vertelling van mensenkinderen die in het dierenrijk leven waarbij de dieren wel erg veel weg hebben van menselijk handelen. Daarnaast zijn er ook mobiele telefoons en andere moderne uitspraken die lijken te botsen met al die fabelachtige beelden maar op een of andere manier weet de verteller dit zo natuurlijk weer te geven dat het helemaal niet stoort. Het geeft het juist helemaal zijn eigen sfeer.

De tekeningen van meestal krijt en potlood (als ik het goed gezien heb) vind ik ook bijzonder fraai en allemaal de moeite waard om even bij stil te staan en te bekijken. Aan de foto achterin te zien, zijn de mensenkinderen gebaseerd op de kinderen van Brian Elstak. Lijkt me best gek als je een van die kinderen bent. Als lezer leef je met deze mensenkinderen mee en ik hoopte dat het echt wel goed ging komen.

In 2022 is het derde deel uitgekomen met de naam Lobi. Deze eerste twee delen vielen in mijn brievenbus doordat ik een abonnement op DasMag had. Nu ik dat heb opgezegd omdat het me toch wat te veel boeken werd, heb ik dit derde deel gemist. Daarom gaat deze nu op mijn verlanglijst.

Queers destroy science fiction! special issue Lightspeed

In de LGBTQ-Humble Bundle uit 2016 zat dit speciale tijdschriftnummer van Lightspeed (lightspeedmagazine.com). Mijn e-boeklezer gaf aan dat het om meer dan 500 bladzijden ging en dat heeft mij al die jaren er vanaf gehouden om er aan te beginnen. Volstrekt onterecht blijkt nu.

Deze uitgave van dit Amerikaanse tijdschrift bestaat uit korte science fiction verhalen die of qua inhoud met de regenboogwereld te maken hebben of dat de auteur uit de regenboogwereld komt.

Als eerste komen de redacteuren aan het woord. Zij vertellen allen op hun eigen manier waarom ze dit een belangrijke uitgave vinden.

Vervolgens elf originele korte verhalen. Hier zitten een aantal waarlijk juweeltjes tussen. Allemaal op een heel prettige manier geschreven en er was geen enkel verhaal dat ik niet kon volgen zoals ik wel eens bij verhalen in Clarkesword Magazine heb.

Daarna twaalf originele flash verhalen. Ik had nog niet eerder van deze term gehoord en moest het dus even opzoeken. Dit blijken verhalen te zijn van minder dan 1500 woorden. Met het opzoeken van wat flash verhalen zijn, kwam ik ook sudden fiction (maximaal 750), drabble of microfiction (maiximaal 100) en six-word story (exact 6) tegen. Niet eerder had ik bedacht dat er voor verhalen van allerlei soorten lengte zoveel termen zijn. Al was ik wel al bekend met novelle.

Naast de originele verhalen staan er ook vijf herdrukken in en een hoofdstuk van een boek. Alleen dit laatste vond ik wat vager en minder boeiend omdat het geen afgerond geheel was. Maar de rest allemaal van intrigerende kwaliteit.

Vijftien auteurs zijn kort geïnterviewd. Daarvan vond ik het met name interessant wat ze over hun eigen verhaal in dit tijdschrift hadden te zeggen. Een verdieping van de beleving van wat ik net daarvoor gelezen had.

Acht non-fictie artikelen bevatte interviews met illustratoren, boekbesprekingen en essays over LGBTQ in de science fiction industrie door de jaren heen.

Het geheel wordt afgesloten met zevenentwintig korte persoonlijke essays van schrijvers van allerlei pluimage (redacteuren, interviewers, enzovoort). Juist het persoonlijke maakt deze essays de moeite waard. Ieder heeft weer zo zijn eigen beleving en invalshoek.

Een van de vragen die vaker naar voren kwam was of het in deze tijd (2016) nog wel relevant is om een nummer over dit onderwerp te maken. Als ik dan de persoonlijke verhalen lees is het helaas nog steeds heel erg nodig om aandacht voor verschillende minderheidsgroepen te vragen. Ik zat me gelijk af te vragen nu het zeven jaar later is, het nog steeds hetzelfde is. Nu denk ik aan de ene kant dat het beter is geworden maar aan de andere kant juist weer slechter. En daarom blijft het een goed idee om dit soort thema-nummers te blijven maken en te lezen.

The Expanse 4: Cibola burn

Wat valt er over deze uitstekende serie boeken nog te zeggen?

Wederom heb ik enorm genoten van alle ontwikkelingen in het universum van The Expanse. En omdat ik de televisieserie eerst gekeken heb, zijn de gezichten van de personages snel ingevuld. Ze hebben voor de televisieserie een aantal personages met elkaar versmolten en nu ik het boek heb gelezen, ben ik nog meer onder de indruk hoe knap ze dit voor de televisie hebben vormgegeven.
Ik begin wel steeds nieuwsgieriger te worden naar de delen waar de televisieserie niet meer aan toegekomen zijn. Dan zal ik alles van de woorden moeten gaan begrijpen in plaats van dat ik uit mijn geheugen van de televisieserie kan putten. Dat maakt het lezen nu wel heel erg gemakkelijk.

De vorm om de gebeurtenissen uit verschillende perspectieven te laten vertellen, blijft heel sterk. Het was slechts een keer dat er een overlappende tijd was waardoor een gebeurtenis twee keer werd weergegeven. Maar voor de rest sloot het naadloos op elkaar aan wat het lezen ook heel soepel maakte.

In dit deel is nog steeds onbekend wat de protomolecuul nu eigenlijk is, waar het vandaan komt en wat voor beschavingen er in het verleden zijn geweest die lang geleden zijn uitgeroeid maar waar niet van bekend is door wat. Dit mysterie blijft bestaan maar eigenlijk is dit alleen om een context te scheppen waarin we zien hoe de mensheid in elkaar steekt. En dat is vaak niet fraai en regelmatig zelfs schokkend. Maar nergens is het ongeloofwaardig of voor de sensatie.

Ik blijf onder de indruk en deel vijf staat alweer op mij te wachten.