Hij kan me de bout hachelen met zijn vorstendommetje - Hans Boland

Een half jaar geleden heb ik samen met andere boekenbloggers Anna Karenina van Tolstoi gelezen. Daarbij koos ik voor de vertaling van Hans Boland omdat ik daar veel positieve geluiden over hoorde. Met ongelooflijk veel genoegen heb ik dit boek gelezen. Bij het verschijnen van dit boek over de vertaling ervan, dat als ondertitel heeft 'over Anna Karenina en de kunst van het vertalen', werd ik wel nieuwsgierig wat de vertaler hier over te vertellen heeft.

Het boek bestaat grofweg uit twee delen. In het eerste deel geeft Hans Boland een korte analyse over de Anna Karenina. Dat bracht me weer even terug naar de tijd dat ik het boek aan het lezen was en gaf me ook een enkele nieuwe manieren om naar het boek te kijken.
Waar ik wel mijn vragen over heb is het gedeelte over de indeling van de delen en hoofdstukken. Hans Boland komt tot de conclusie dat Tolstoi niet zo onordelijk was als het lijkt want alle delen en hoofdstukken zijn ongeveer even lang. Maar van andere lezers heb ik begrepen dat in andere vertalingen er een andere indeling van de delen is. Nu weet ik niet wat de oorspronkelijke indeling van Tolstoi zelf is geweest. Of misschien was deze er wel helemaal niet. De conclusie van Hans Boland komt mij in ieder geval wel wat ongeloofwaardig over omdat hij hier ook verder niet over rept.

In het tweede deel gaat Hans Boland dieper in op het vertalen zelf. Een zeer boeiend onderwerp waarbij ik me niet eerder had gerealiseerd hoe bepalend een vertaler is. Vooral wanneer er naar een taal wordt vertaald die wat verder van de oorspronkelijke taal af staat waarbij woordenschat, grammatica en cultuur vreemden zijn. Dat voelt als een onmogelijke opgave. Wat dat betreft is het een wonder dat wij, die over de hele wereld zoveel verschillende talen spreken, elkaar nog zo goed kunnen verstaan.
Hans Boland geeft vele voorbeelden uit Anna Karenina wat gelijk een leuke herbeleving van het boek is, als illustrerend voor het punt dat hij over vertalen wil maken. Heel leerzaam.

Er is alleen een groot obstakel in dit boek. En dat is de toon die Hans Boland aanslaat. Hij vindt de andere Anna Karenina vertalers maar stommelingen die onzinnige oplossingen hebben bedacht die helemaal niet kloppen in zijn beleving. Ik heb er geen probleem mee als een vertaler zijn eigen keuzes maakt en ik vind het juist heel boeiend om te lezen over waarom een vertaler voor het ene kiest en niet voor het andere. Maar ik zit niet te wachten op iemand die voortdurend op zijn eigen borst klopt dat hij het vertalen op de beste manier heeft gedaan. Ik geloof daar namelijk niet in. Voor elke vertaling is wat te zeggen en het ene kan je meer aanspreken dan het andere maar dat is het dan ook.
Dit is de reden dat dit boek bij mij een wrange smaak heeft achtergelaten. En dat is zo dood- en doodzonde want de vertaling van Hans Boland was een feest om te lezen en ook zijn kennis over taal en vertalen is enorm interessant. Nu maar hopen dat mijn slechte geheugen me nu ook niet in de steek laat en snel dit vieze gevoel weer weet uit te wissen.